Κυριακή 19 Μαρτίου 2017

Μετανάστες - πρόσφυγες: Άνθρωποι χωρίς πατρίδα.

ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ – ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ : Άνθρωποι χωρίς πατρίδα. 
                                                                                                Παπατσίρος Απόστολος
                                                                                                           φιλόλογος
Διάκριση όρων:

    Μετανάστευση είναι η εκούσια φυγή από έναν τόπο και η μετεγκατάσταση σ’ έναν άλλο για λόγους καλύτερης διαβίωσης. Οι οικονομικοί μετανάστες εγκαταλείπουν τη χώρα τους αναζητώντας καλύτερη τύχη αλλού, είναι μέτοικοι, ξενιτεμένοι από επιλογή και επιστρέφουν στη χώρα τους, όποτε το θελήσουν. Πρόσφυγες αντίθετα είναι οι ξεριζωμένοι, οι απάτριδες, που έχασαν τις εστίες τους κι εγκατέλειψαν τον τόπο τους από ανάγκη επιβίωσης. Το κοινό σημείο μεταξύ τους είναι ότι ζουν και οι μεν και οι δε σε μια άλλη χώρα, μακριά απ’ τον τόπο τους, αλλά για εντελώς διαφορετικούς λόγους.

Ιστορικά:

    Εμείς οι Έλληνες υπήρξαμε στο πρόσφατο παρελθόν και πρόσφυγες και μετανάστες. Στον 20ο αιώνα με τους συνεχείς αγώνες εθνικής ανεξαρτησίας και ολοκλήρωσης, υπήρξαν περίοδοι με μεγάλη κινητικότητα πληθυσμών. Δεν πρέπει να ξεχνούμε τους πρόσφυγες της Ανατολικής Ρωμυλίας, του Πόντου ή της Mικρασιατικής καταστροφής το 1922 και της Πόλης το 1955, ιστορία που επαναλήφθηκε άλλωστε και στην Κύπρο το 1974. Η μετανάστευση προς τη Δύση άρχισε με τη δεύτερη μεγάλη Βιομηχανική επανάσταση, στις αρχές του αιώνα, που υπήρχε χρεία εργατικών χεριών, όμως αυξήθηκε κατακόρυφα μετά την Κατοχή (1941-1944) και τον δραματικό εμφύλιο (1944-1949), που συνοδεύτηκε από την ερήμωση της υπαίθρου και τη φυγή όχι μόνο μεταναστών για τη Δύση, αλλά και πολιτικών προσφύγων προς τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και την πρώην Σοβιετική Ένωση. Σήμερα υπάρχουν Έλληνες παντού σε όλο τον κόσμο.

Τα αίτια των μετακινήσεων:

1) Τα πολιτικά και στρατιωτικά γεγονότα των τελευταίων δεκαετιών άλλαξαν τον παγκόσμιο χάρτη και την κατανομή των κοινωνιών στο χώρο. Ενδεικτικά αναφέρονται η κατάρρευση του κομμουνισμού που προκάλεσε τη διάλυση της άλλοτε κραταιάς υπερδύναμης της Σοβιετικής Ένωσης και τη διάσπασή της σε αυτόνομα και εθνικιστικά εν πολλοίς κράτη και η πτώση του ¨Τείχους του Αίσχους¨, που χώριζε την Ανατολική από τη Δυτική Γερμανία και την υπόλοιπη Ευρώπη από την Ασία. Παράλληλα κατέρρευσε το κομμουνιστικό καθεστώς σε πολλές άλλες χώρες, άλλοτε βίαια, όπως στη Ρουμανία, κι άλλοτε αναίμακτα, όπως στην Τσεχοσλοβακία, που διασπάστηκε κιόλας (βελούδινο διαζύγιο) σε δύο νέα κράτη. Τα άλλοτε σοσιαλιστικά ή κομμουνιστικά, ανατολικά κράτη στράφηκαν πολιτικά προς τη Δύση, άνοιξαν τα σύνορά τους και οι λαοί τους αναζήτησαν οικονομική διέξοδο στις άλλες, ευρωπαϊκές κυρίως, χώρες.

2) Οι εμφύλιοι ή εθνικιστικοί πόλεμοι, όπως στην πρώην Γιουγκοσλαβία, τη Γεωργία και την Αμπχαζία, τη Ρωσία και την Τσετσενία, προκάλεσαν βίαιες εκτοπίσεις πληθυσμών σύμφωνα με τη λογική της πολιτικής εθνοκάθαρσης και μαζικό κύμα φυγής προς άλλες χώρες.

3) Αν αυτά συνέβαιναν στην Ευρώπη, σε πολλές ασιατικές και αφρικανικές χώρες η κατάσταση ήταν εξίσου τραγική και άθλια για εμπόλεμες χώρες, όπως το Ιράν, το Ιράκ, το Κουρδιστάν, η Παλαιστίνη, το Πακιστάν, το Αφγανιστάν, η Ινδία, η Ινδονησία, η Σομαλία, το Σουδάν και άλλες, που έχαναν τους λαούς τους είτε από τον πόλεμο, είτε από τη μαζική φυγή τους.

4) Η επιβολή αυταρχικών δικτατορικών καθεστώτων σε πολλές ασιατικές και αφρικανικές κυρίως χώρες, έθεσε υπό διωγμό μεγάλες πληθυσμιακά ομάδες πολιτικών αντιπάλων, φυλών ή εθνοτήτων, που κινδύνευαν διαφορετικά με αφανισμό, εξορίες, φυλακίσεις ή βασανιστήρια. Το ίδιο παρατηρήθηκε και στην άλλη πλευρά του ειρηνικού στη λατινική Αμερική, σε χώρες όπως η Κούβα, η Κολομβία ή το Μεξικό, που μετά την περίοδο των μεγάλων επαναστάσεων και τους αγώνες της ανεξαρτησίας, η κοινωνική κατάσταση παρέμενε πάντα έκρυθμη και αποτελούσε αιτία φυγής, για τις Η.Π.Α κυρίως.

5) Διαχρονικό αίτιο ήταν πάντα η φτώχεια των λαών, η ένδεια της γης και η πενία των ανθρώπων, που τους οδηγούσε στη φυγή, στην αναζήτηση καλύτερης γης από τα πετρώδη και άνυδρα εδάφη τους, στη δική τους ¨γη της επαγγελίας¨.

6) Η λάμψη που εξέπεμπε πάντα ο δυτικός πολιτισμός, η ¨κοινωνία της αφθονίας¨, της ευημερίας, της ελευθερίας, γοητεύει και παρασύρει πολλούς να αναζητήσουν εκεί τις ευκαιρίες, που τους στερεί η δικιά τους πατρίδα και να ζήσουν τ’ όνειρό τους στη Δύση. Σ’ αυτό συμβάλλει περισσότερο η προβολή του ¨αμερικάνικου ονείρου¨ στις τάξεις των φτωχών από την τηλεόραση κυρίως, αλλά και τα άλλα μέσα με την κυριαρχία της κουλτούρας του παναμερικανισμού.

7) Η τάση φυγής από την πατρίδα, η εξερεύνηση και η περιπλάνηση σ’ άλλους άγνωστους κόσμους και πολιτισμούς εξηγούνται από τη φιλοπερίεργη και ριψοκίνδυνη διάθεση των ανθρώπων να γνωρίσουν άλλα ήθη και να ζήσουν σ’ άλλες πολιτείες, όπως άλλωστε συνέβαινε διαχρονικά στην ιστορία με εποίκους, εξερευνητές, θαλασσοπόρους, τυχοδιώκτες, διάφορους φυγάδες ακόμα και νομάδες.

Τα προβλήματα των μετακινήσεων πληθυσμών και της εγκατάστασής τους :

1) Αυτονόητα όταν μια χώρα δέχεται μαζική ¨εισβολή¨ μεταναστών ή και προσφύγων από άλλες, όχι απαραίτητα γειτονικές, αντιμετωπίζει πολλαπλά προβλήματα κοινωνικά από την αδυναμία ενσωμάτωσής τους και πολιτικά γιατί απαιτείται ειδική μέριμνα για τη στέγασή τους, την παίδευσή τους, την απασχόλησή τους, την κοινωνική τους ασφάλιση και προστασία που δεν είναι σίγουρο ότι μπορούν να διαθέσουν όλες οι χώρες και σε ικανοποιητικό βαθμό. Οι μετανάστες κάποτε ήταν αυτοί που στήριξαν την οικονομία πολλών ευρωπαϊκών χωρών, εργαζόμενοι με χαμηλά ημερομίσθια μειώνοντας έτσι το κόστος παραγωγής, αλλά τώρα τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά λόγω της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, αλλά και του πρωτοφανούς κύματος φυγής από ασιατικές και αφρικανικές χώρες.

2) Τα προβλήματα εντοπίζονται κυρίως στην άθλια διαβίωση που έχουν οι μετανάστες, που υποσιτίζονται, ζουν σε ομαδικά καταλύματα, χωρίς κανόνες υγιεινής και με κινδύνους από την εμφάνιση επιδημιών για τη δημόσια υγεία των κατοίκων. Οι πόλεις δεν μπορούν να στεγάσουν πια όλους αυτούς τους μετακινούμενους πληθυσμούς και η κατάσταση σε ορισμένες περιοχές του κέντρου, αλλά και λιμάνια (Πάτρα) είναι εντελώς ανεξέλεγκτη, ίσως και τριτοκοσμική. Κατά την είσοδό τους, πολλοί από τους μετανάστες ή τους ξένους γενικά είναι οι ίδιοι φορείς μεταδοτικών ασθενειών, γιατί εμβολιάζονται πλημμελώς και έτσι τίθενται σε καραντίνα ακόμα και ολόκληρα πλοία, που χαρακτηρίζονται ως δουλεμπορικά.

3) Η αδυναμία εύρεσης εργασίας και επιβίωσης κατά συνέπεια, εξωθεί πολλούς από αυτούς στη συνήθη παραβατικότητα ή ακόμα και την οικονομία του εγκλήματος. Η πολιτεία καλείται επομένως να αστυνομεύει και να επιτηρεί διαρκώς ανομοιογενείς φυλετικά ομάδες που έχουν διαφορετικά ήθη και συνήθειες και αυτό δεν είναι πάντα εύκολο, ούτε βεβαίως αποδίδει. Η βία των ξένων όμως ενθαρρύνει την αντιβία των γηγενών ως αυτοάμυνα, αφού λόγω και της ανεπαρκούς αστυνόμευσης ενθαρρύνονται πράξεις αυτοδικίας.

4) Τα όποια εγκλήματα ή αδικήματα ξένων γενικώς μεγεθύνονται και προβάλλονται από τα Μ.Μ.Ε ώστε να διογκώνεται η λαϊκή δυσαρέσκεια εναντίον τους και να εντείνεται η ξενοφοβία, που οδηγεί σε ρατσιστικές υστερίες, διαδηλώσεις και έκτροπα. Έτσι επανήλθαν ξεχασμένες ιδεολογίες στο προσκήνιο και οργανώσεις με απροκάλυπτα ρατσιστικό ή εθνικιστικό πρόγραμμα, που σε αρκετές περιπτώσεις βρήκαν πρόσφορο έδαφος και αντίστοιχα κόμματα εκπροσωπούνται στα κοινοβούλια πολλών ευρωπαϊκών χωρών.

5) Η αναδουλειά και η ανεργία των ντόπιων αποδίδεται συνήθως στους ξένους και η κρίση εκτός από οικονομική και κοινωνική γίνεται και πολιτική, αφού ασκείται μεγαλύτερη πίεση στην εκάστοτε κυβέρνηση να δώσει οριστική λύση, όχι μόνο στο πρόβλημα απασχόλησης, αλλά και στο ενδεχόμενο αναθεώρησης της μεταναστευτικής της πολιτικής με απελάσεις ή επαναπροώθηση των λαθρομεταναστών στις χώρες εισόδου.

6) Τα προβλήματα που υπήρχαν στις εστίες των μεταναστών, δεν επιλύονται με τη φυγή τους, αντίθετα διογκώνονται και διαιωνίζονται. Οι χώρες τους χάνουν το πολυτιμότερο κομμάτι του πληθυσμού τους, τους νέους και δεν μπορούν να ανακάμψουν οικονομικά ή δημογραφικά. Η ερημιά και η εγκατάλειψη είναι ένας αργός θάνατος για μικρά και μεγάλα χωριά ή πολιτείες. Το σίγουρο είναι πως μεγαλώνει η φτώχεια αυτών των περιοχών και πέφτει περισσότερη πείνα, με ό,τι αυτή συνεπάγεται.

Θετικά αποτελέσματα από τη μετανάστευση:

1) Σημαντική αύξηση του εγχώριου προϊόντος για τις χώρες ένταξης από τους μετανάστες, που αμείβονται με τα χαμηλότερα μεροκάματα και δεν έχουν πάντα απαιτήσεις για συλλογικές συμβάσεις εργασίας ή κοινωνική ασφάλιση.

2) Βελτιώνεται η ποιότητα ζωής των μεταναστών με την παροχή πολλών προνομίων από το επίσημο κράτος, ακόμα και απόκτησης ιθαγένειας και πολιτικών δικαιωμάτων. Η οικονομική τους αποκατάσταση συμβάλλει και στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου και των συγγενών τους στις πατρίδες τους, καθώς δεν τους ξεχνούν, αλλά τους αποστέλλουν συχνά χρήματα.

3) Η παροχή παιδείας στα παιδιά των μεταναστών συμβάλλει σημαντικά στην κοινωνική τους ενσωμάτωση και αμβλύνει τις επιφυλάξεις και τις προκαταλήψεις των ντόπιων για αυτούς, γιατί τα παιδιά αυτά έχουν μια νέα πατρίδα, μιλούν τη γλώσσα της και είναι μια νέα γενιά ανθρώπων με εθνική συνείδηση ελληνική.

4) Πολλοί από τους μετανάστες που εγκαταστάθηκαν στην περιφέρεια, έδωσαν μεγάλη ώθηση στην αγροτική παραγωγή, την οικοδομική δραστηριότητα, τον τουρισμό και στην τοπική οικονομία, εκτός του ότι έδωσαν ζωή σε έρημα χωριά. Υπήρξε έτσι μια σημαντική δημογραφική τόνωση της επαρχίας, που είχε εγκαταλειφθεί από τις πολιτικές κυβερνήσεις τις τελευταίες δεκαετίες και εξισορροπήθηκε κάπως η τάση φυγής στις πόλεις.

5) Η μαζική φυγή μεταναστών ή προσφύγων από τις προγονικές τους εστίες γνωστοποιεί τα προβλήματα του τόπου τους παγκοσμίως, ενεργοποιεί τη διεθνή διπλωματία και δραστηριοποιεί τις ανθρωπιστικές οργανώσεις, ώστε να δοθούν λύσεις ή να αποσταλεί ανθρωπιστική βοήθεια. Παράλληλα αναθεωρήθηκε η μεταναστευτική πολιτική πολλών κρατών, σύμφωνα και με τις σύγχρονες ευρωπαϊκές αντιλήψεις περί ελεύθερης μετακίνησης και εργασίας των πολιτών ή της πολυπολιτισμικότητας των λαών, οπότε χιλιάδες μετανάστες απέκτησαν εργασία και κοινωνικά δικαιώματα ή ελευθερίες που ποτέ δεν είχαν.

Τι πρέπει να γίνει ή τι πρέπει να περιλαμβάνει η μεταναστευτική πολιτική.

1) Η μετανάστευση θα πρέπει να διαχωριστεί από το προσφυγικό πρόβλημα και ν’ αντιμετωπιστεί ρεαλιστικά από την Ευρωπαϊκή Ένωση στη βάση των οικονομικών αναγκών και αντοχών που έχει κάθε κοινωνία. Αντί να γίνεται εξαγωγή του προβλήματος από τις διάφορες ασιατικές ή αφρικάνικές χώρες στην Ευρώπη και να καλούνται τα ευρωπαϊκά κράτη να επιλύσουν χρόνια προβλήματα τους, θα πρέπει να τεθούν σε ισχύ κριτήρια ένταξης, που θα ανταποκρίνονται στις ανάγκες ή τις απαιτήσεις κάθε χώρας ξεχωριστά. Η Ελλάδα δεν έχει ανάγκη βιομηχανικούς εργάτες, ούτε μπορεί να συντηρεί ή να περιθάλπει άνεργους και άστεγους ξένους, πολλοί εκ των οποίων είναι λαθρομετανάστες.

2) Η ένταξη των μεταναστών πρέπει να γίνεται σταδιακά και ελεγχόμενα, όπως και η ενσωμάτωσή τους, ώστε να τηρούνται δημογραφικά κριτήρια και να κατανέμονται αναλογικά στην περιφέρεια για να αποφευχθούν φαινόμενα υπερκορεσμού πόλεων, όπως η Αθήνα και ιδίως το κέντρο της πόλης, που έχει πλέον αποχαρακτηριστεί κι από ιστορικό κέντρο, έγινε ¨γκέτο¨ μεταναστών. Κάθε πόλη η μικρό και μεγάλο χωριό δεν είναι σίγουρο ότι έχει πάντα τις απαιτούμενες υποδομές για να δεχτεί περισσότερους κατοίκους. Πρέπει να γίνεται αυστηρότερος έλεγχος των ξένων γενικά στα σύνορα και να υπάρχει κεντρικός πολιτικός σχεδιασμός μετά για την προώθησή τους και την απορρόφησή τους. Έτσι και οι ίδιοι δε θα περιφέρονται άσκοπα σε δρόμους και λιμάνια άνεργοι και ανέστιοι, ούτε θα πέφτουν θύματα εκμετάλλευσης διάφορων δουλεμπόρων.

3) Η ενίσχυση των μέτρων φύλαξης στα σύνορα είναι επιβεβλημένη για τη χώρα μας, γιατί η Ελλάδα είναι φυσικό πέρασμα και ευρωπαϊκή πύλη εισόδου για όλους αυτούς τους πληθυσμούς, που προέρχονται από την Ασία και την Αφρική και έχει γίνει στόχος δουλεμπόρων επανειλημμένα από τα ανατολικά σύνορά της. Για αυτό πρέπει ν’ απαιτήσει περισσότερη οικονομική στήριξη από την Ε.Ε και βοήθεια σε επίπεδο τεχνογνωσίας ή και την ενίσχυση της δύναμης περιφρούρησης (FRONTEX) .

4) Στους πρόσφυγες πρέπει να παρέχεται κάθε ανθρωπιστική βοήθεια και να λαμβάνεται μέριμνα για την προστασία τους, την υγειονομική τους περίθαλψη, την εγκατάστασή τους, την παροχή παιδείας και εύρεση εργασίας, όπως προβλέπεται διεθνώς και από ψηφίσματα του Ο.Η.Ε και αγωνίζεται να εξασφαλίσει η ¨Ύπατη Αρμοστεία¨.

Συμπερασματικά:

    Δεν πρέπει να κλείνουμε τα μάτια στο δράμα των ανθρώπων αυτών, αλλά πρέπει να σκεφτούμε ότι κι εμείς ήμασταν κάποτε στην ίδια μοίρα. Κανείς δεν ξέρει με σιγουριά, ότι δε θα ξαναβρεθούμε! Εμείς οι Έλληνες που από τ’ αρχαία χρόνια κάναμε τον πρώτο και το δεύτερο μεγάλο Αποικισμό στην ιστορία και ζήσαμε και ως φιλοξενούμενοι και ως ξενιστές, δεν πρέπει να γίνουμε ξαφνικά ξενόφοβοι. Επειδή έχουμε πολλούς απόδημους Έλληνες σ’ όλο τον κόσμο, θα ήταν πολύ αντιφατικό να γίνουμε από φόβο αφιλόξενοι. Στη χώρα μας που φημίζεται για την παράδοση της φιλοξενίας από τον ¨ξένιο Δία¨ ακόμα, δεν αρμόζει η σκληρότητα, που άλλοι λαοί επιδεικνύουν απέναντι σ’ ανθρώπους χωρίς στον ήλιο μοίρα. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι πρέπει να γίνει η χώρα άσυλο αστέγων, ούτε βεβαίως κέντρο διακίνησης δούλων ή να καταλύεται κάθε νόμιμη αρχή. Καμία κίνηση ανθρωπισμού ή διάθεση συμπαράστασης δε θα πρέπει να μας κάνει να ξεχνάμε το δίκαιο και τη νομιμότητα. Είναι ασφαλώς σημαντικό να εκφράζουμε τον οίκτο μας ή την αλληλεγγύη μας για τους φτωχούς όλου του κόσμου, αλλά αυτό δε φτάνει! Η πολιτική δυστυχώς έχει άλλους πιο αυστηρούς κανόνες και … λιγότερες ευαισθησίες.