Η ξενοφοβία δεν είναι ντροπή.

                                                                                                             Παπατσίρος Απόστολος

                                               Η ξενοφοβία δεν είναι ντροπή

   Γιατί κάποιος θα πρέπει ν’ απολογείται αν είναι ξενοφοβικός; Η ξενοφοβία του είναι ένας αυθόρμητος φόβος, μια φοβία όπως τόσες άλλες. Όπως κανείς δεν μπορεί να κατηγορήσει κάποιον γιατί έχει υψοφοβία, κλειστοφοβία ή αγοραφοβία, άλλο τόσο δεν μπορεί να τον κατηγορήσει για ξενοφοβία. Μερικοί δεν λένε να καταλάβουν πως τα συναισθήματά μας δεν τα προκαλούμε μόνοι μας αλλά είναι αυθόρμητα ίσως και ασύνειδα. Ο άνθρωπος δεν μπορεί ούτε να προβλέψει ούτε να αποτρέψει συναισθήματα που μπορεί να του είναι δυσάρεστα και εν τέλει ανεπιθύμητα. Έτσι και με την ξενοφοβία. Δεν μπορεί να ξέρει τι θα του συμβεί, νιώθει άβολα και αμήχανα. Φοβάται τα χειρότερα και αναδιπλώνεται, κλείνεται στο σπίτι του ή στον εαυτό του από ένστικτο για να νιώσει ασφαλής.

    Αν ζεις σε μια χώρα που δε σου προσφέρει καμιά ασφάλεια, ούτε μέσα στο ίδιο σου το σπίτι, πώς να νιώσεις ασφαλής οπουδήποτε αλλού; Ο φόβος σου είναι δικαιολογημένος γιατί ξέρεις τα αντανακλαστικά του κράτους που ζεις και το επίπεδο λειτουργίας των θεσμών διοίκησης ή των διωκτικών και δικαστικών αρχών. Ο φόβος σου είναι λογικός και γίνεται εντονότερος, σε οδηγεί στην αγωνία ή και την απόγνωση. Η ανησυχία σου αυτή βλέπεις να υπάρχει και σ’ άλλους γύρω σου και για τους ίδιους ακριβώς λόγους. Ούτε εσύ ούτε οι άλλοι φταίξατε σε τίποτα. Γιατί λοιπόν να απολογηθείς; Και σε ποιους;

   Όσοι θεωρούν την ξενοφοβία ντροπή αγνοούν και το πραγματικό της νόημα. Ο όρος είναι αντιδάνειο (λατ. xenophobia ή γαλλ. xéno phobie < xeno-, xéno- = ξενο- + -phobia, -phobie = -φοβία) και δηλώνει τον φόβο των αυτοχθόνων για τους ξένους, και ειδικότερα τους μετανάστες, νόμιμους και παράνομους μαζί, που ζουν στη χώρα τους. Ο φόβος αυτός μπορεί να είναι ενδημικός σε περιόδους αυξημένης ή και ανεξέλεγκτης ροής μεταναστών ή προσφύγων, όπως αυτή που διανύουμε (2015-16) λόγω του πολέμου στη Συρία και της γενικότερης αστάθειας σε πολλές χώρες, κυρίως αραβικές, ασιατικές και αφρικανικές. Όλοι αυτοί οι μετακινούμενοι πληθυσμοί θέλουν να περάσουν στην Ευρώπη και να μπουν στις πιο προηγμένες οικονομικά χώρες όπως η Γερμανία, η Αγγλία, η Γαλλία, η Σουηδία κα. Μιλάμε για μια ειρηνική διείσδυση δηλαδή. Και το ερώτημα που τίθεται είναι: Ποιος είναι αυτός που θα τους δεχτεί πρόθυμα στη χώρα του και θα τους ενσωματώσει χωρίς προβλήματα;…Μετά μάλιστα τα απανωτά τρομοκρατικά χτυπήματα των Τζιχαντιστών σε Γαλλία, Βέλγιο, Γερμανία, Αγγλία και το αίμα αθώων θυμάτων, οι περισσότερες χώρες, και δικαιολογημένα, κατεβάζουν ρολά. Πώς να τους κατηγορήσεις μετά για ξενοφοβία;

   Το λάθος που γίνεται συνήθως στα κανάλια και από πολιτικούς -αλλά εδώ σκόπιμα- είναι να ταυτίζουν την ξενοφοβία με τον ρατσισμό ή τον φασισμό και τα ακροδεξιά κόμματα που την εκμεταλλεύονται πολιτικά. Ανεπίτρεπτη πλάνη. Η ξενοφοβία είναι συναίσθημα απόγνωσης και αποστροφής για την εσωτερική κατάσταση και την εικόνα μιας χώρας από τη μαζική είσοδο ξένων και κυρίως λαθρομεταναστών, ενώ ο ρατσισμός είναι κοινωνική και πολιτική ιδεολογία, που στηρίζεται στην «αρχή της ανισότητας των φυλών» και επιδιώκει την οργανωμένη δίωξή τους ή τον κοινωνικό και πολιτικό αποκλεισμό μειονοτήτων. Ανάμεσα στις δύο έννοιες υπάρχει τεράστιο κενό. Η ξενοφοβία είναι συναίσθημα, ο ρατσισμός ιδεολόγημα. Ωστόσο ο ξενοφοβικός εύκολα μπορεί να οδηγηθεί στον ρατσισμό αν υιοθετήσει σταδιακά την επιχειρηματολογία του.

   Το πλέον ανεπίτρεπτο είναι να θεωρούμε κάθε ξενοφοβικό ως ακροδεξιό ή φασίστα. Μπορεί τα ακροδεξιά κόμματα να εκφράζουν φανερά την αποστροφή τους στην πολιτική των «ανοικτών συνόρων» των χωρών τους και να μη θέλουν άλλους ξένους στην πατρίδα τους, γιατί εξακολουθούν να πιστεύουν στο εθνικό κράτος, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι όποιος νιώθει την ίδια ανάγκη να είναι κυρίαρχος στον τόπο του, είναι και κατ’ ανάγκη ακροδεξιός ή φασίστας. Όλοι αυτοί οι Ευρωπαίοι που έδωσαν δύναμη στα ακροδεξιά αυτά κόμματα, στη Γαλλία, την Αυστρία, τη Γερμανία, την Τσεχία, τη Νορβηγία, την Ουγγαρία και βέβαια εδώ στην Ελλάδα δεν έγιναν ξαφνικά φασίστες. Ένιωσαν να χάνουν τον έλεγχο στις χώρες τους, ότι είναι εθνικά ευάλωτοι και πάνω στην απόγνωσή τους οδηγήθηκαν στα άκρα. Έτσι εξηγείται αυτή η στροφή στα ακροδεξιά κόμματα που έκαναν σημαία τους την ξενοφοβία λόγω του μεταναστευτικού.

  Η ξενοφοβία στην Ευρώπη εξαπλώνεται ραγδαία και αποκτά συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, γίνεται ισλαμοφοβία. Αυτό τουλάχιστον αποδεικνύει η έρευνα του αμερικανικού ινστιτούτου Pew Research Center που δημοσιεύτηκε τον Ιούλιο του 2016. Το Ερευνητικό Κέντρο Pew, το οποίο εδρεύει στην Ουάσιγκτον, βρήκε ότι το ποσοστό των ατόμων που πιστεύουν ότι οι πρόσφυγες θα αυξήσουν την πιθανότητα τρομοκρατικών επιθέσεων στη χώρα τους είναι, μεταξύ άλλων χωρών, 46% στη Γερμανία, 52% στη Βρετανία, 61% στη Γαλλία, 71% στην Πολωνία και 76% στην Ουγγαρία. Οι μισοί Ευρωπαίοι δηλαδή που δηλώνουν ξενοφοβικοί, δεν είναι γιατί το επέλεξαν, αλλά γιατί τους προέκυψε. Δεν είναι ούτε «συντηρητικοί», ούτε «καθυστερημένοι». Νιώθουν την απειλή ότι μπορεί να χάσουν τη δουλειά τους, τον ευρωπαϊκό τρόπο της ζωής τους ή και τη ζωή τους την ίδια. Και γιατί θα πρέπει ν’ απολογηθούν για αυτό στους επικριτές τους, (αλληλέγγυους και «προοδευτικούς» ας πούμε) ή να νιώθουνε ντροπή; Η ξενοφοβία δεν είναι ντροπή, όπως και κανένας φόβος δεν είναι ντροπή. Η ξενοφοβία είναι δυσανεξία. Οι Ελβετοί που αρνήθηκαν με δημοψήφισμα το 2009 την ανέγερση μιναρέδων στη χώρα τους σε 22 από τα 26 καντόνια και σε ποσοστό 57,5 % τι ήταν; Ακροδεξιοί ή Φασίστες; Οι Γάλλοι που απαγόρευσαν τη μουσουλμανική μαντίλα (τσαντόρ) στα σχολεία τους τι ήταν; «Οπισθοδρομικοί»; Οι Γερμανοί που δε θέλουνε να βλέπουνε άλλο τις «μπούργκες» στις πόλεις τους και οι Ιταλοί τα «μπουργκίνι» στις παραλίες τους τι είναι; «Καθυστερημένοι»; Στο Βέλγιο, την Ολλανδία κι εσχάτως στη Βουλγαρία που τα κοινοβούλιά τους απαγόρευσαν τις μπούργκες και τα νικάμπ σε δημόσιους χώρους, δρόμους, πάρκα, πλατείες, δημόσιες υπηρεσίες και πολιτιστικά ιδρύματα, τι κατάλαβαν; Μήπως ότι αλλοιώνεται η κουλτούρα της ζωής τους ή ότι απειλείται κι η ασφάλειά τους; Όποιος δεν αποδέχεται τον κοσμικό χαρακτήρα του κράτους στη Δύση, ας γυρίσει στον τόπο του να απολαμβάνει εκεί τις ελευθερίες αυτές. Δε είναι δυνατόν οι φιλοξενούμενοι να απαιτούν και όρους φιλοξενίας από τους οικοδεσπότες τους. Αν πρέπει κάποιος να προσαρμοστεί στον νέο περιβάλλον και τον νέο (δυτικό) τρόπο ζωής, αυτοί είναι οι ξένοι μετανάστες και όχι να ζητάνε να εξισλαμιστεί η Δύση προκειμένου να νιώθουνε σαν στο σπίτι τους.

    Η ξενοφοβία δεν είναι επιθυμητή για κανένα, όπως και κάθε φόβος που μας προκαλεί ανασφάλεια ή αποστροφή προς τους άλλους. Αυτή η κατάσταση δεν ελέγχεται αν οι συνθήκες ζωής παραμένουν οι ίδιες ή χειροτερεύουν κιόλας λόγω της οικονομικής κρίσης στην Ευρώπη. Δεν είναι όλοι οι άνθρωποι πρόθυμοι ν’ αλλάξουν συνήθειες και τρόπο ζωής στη χώρα τους για να γίνουν ευχάριστοι για κάποιους άλλους και μάλιστα ξένους. Δικαίωμά τους. Το Brexit στη Βρετανία είναι η καλύτερη απόδειξη.