Φτάνει πια με την ομοφοβία…

                                 
                                   Φτάνει πια με την ομοφοβία…                          
             Το "σύμφωνο συμβίωσης" ομοφυλόφιλων ζευγαριών και οι αντιδράσεις                                                                                                                            
                                                                                                 Παπατσίρος Απόστολος 
                                                                                                         (20-12-2015)

    Πάντοτε έβλεπα με κατανόηση και συμπάθεια τους ομοφυλόφιλους γιατί ένιωθα ότι τη δικαιούνται όπως όλοι οι μειονοτικοί της κοινωνίας. Θεωρούσα ότι δεν επέλεξαν οι ίδιοι αυτό που είναι γιατί η ομοφυλοφιλία τους ήταν και είναι φυσική κατάσταση. Ούτε αρρώστια, ούτε ανωμαλία. Ήταν και παραμένει δικαίωμα ερωτικής αυτοδιάθεσης, μια μορφή σεξουαλικής ελευθερίας ανάλογη με αυτή των ετεροφυλόφιλων (straight), της πλειονότητας δηλαδή, αλλά και των αμφιφυλόφιλων (bisexual). H σεξουαλική ελευθερία είναι μια μορφή σωματικής ελευθερίας, το δικαίωμα δηλαδή του ανθρώπου να χαρεί την ηδονή που του προσφέρει το σώμα του, που είναι απολύτως κατανοητό και σεβαστό. Η ηδονή δεν είναι ξένη προς το σώμα μας, που κακώς την ενοχοποιούμε, γιατί όπως έλεγε ο Επίκουρος, ¨η ηδονή έχει φύση οικεία και το να αρνηθούμε την ηδονή είναι σαν να αρνηθούμε τη φύση μας¨, αλλά συμπλήρωνε όμως ¨ότι δεν είναι φυσικό κάθε ηδονή να την προτιμούμε¨ και υποστήριζε ότι ¨υπάρχει συγγένεια ανάμεσα στην οργανική ηδονή και την ψυχική γαλήνη¨.

   Ένας άλλος λόγος που έβλεπα με συμπάθεια τους ομοφυλόφιλους ήταν ότι σκεφτόμουνα ότι πολλοί σπουδαίοι καλλιτέχνες, ποιητές, πεζογράφοι, ζωγράφοι, γλύπτες, μουσικοσυνθέτες, τραγουδιστές, χορευτές, σκηνοθέτες, ηθοποιοί, άνθρωποι των γραμμάτων και της διανόησης ήταν ομοφυλόφιλοι, άλλοι φανεροί και άλλοι λιγότερο τολμηροί, κρυφοί στην εποχή τους. Δε χρειάζεται να τους αναφέρω είναι πασίγνωστοι. Χωρίς αυτούς δεν ξέρω τι θα έμενε στην τέχνη και τον πολιτισμό γενικότερα. Θεωρούσα ότι το ταλέντο, η έμπνευση ή το ιδιοφυές έργο τους οφείλονταν σε μεγάλο βαθμό στην αντισυμβατική ή και εκκεντρική ζωή που έκαναν ως ομοφυλόφιλοι. Το είχε πει με την περίφημη εκείνη δήλωσή* του κι ο Χατζηδάκης άλλωστε. Κι άλλος ένας λόγος που έβλεπα με συμπάθεια την ομοφυλοφιλία γενικά ήταν ότι στην αρχαία Ελλάδα θεωρούνταν περίπου ως ένα παιδευτικό ιδεώδες ανάμεσα σε εραστή κι ερωμένο για πολλές πόλεις-κράτη (“Δημόσιος και ιδιωτικός βίος στην αρχαία Ελλάδα” Robert Flaceliere). Οι αρχαίοι τά ’χαν δει και τά ’χαν ζήσει όλα. Αλλά άλλοι καιροί, άλλα ήθη, θα μου πείτε…

   Και ερχόμαστε στο τώρα με τον χαμό που γίνεται για το «σύμφωνο συμβίωσης» των ομοφυλόφιλων ζευγαριών και την ομοφοβία που μας σερβίρουν άπαντες. Τι σημαίνει όμως ομοφοβία; Ο όρος είναι άλλη μια ατυχής μεταφορά από την αγγλική, (homophobia) αντιδάνειο και αγγλισμός και δηλώνει τον φόβο λέει ή και την αποστροφή με αποδοκιμασία ή και το μίσος που σκοτώνει ακόμα (από το Wikipedia η πηγή) για τους ομοφυλόφιλους. Τον επινόησε κάποιος κλινικός ψυχολόγος εν έτει 1969 από τα συνθετικά homo (homo= άνδρας Λατ. ή το ομο<ομός δηλαδή όμοιος ελλην.) και phobia (phobia=φόβος). Μετά καθιερώθηκε σε διάφορες διεκδικήσεις ομοφυλοφίλων, έγινε πλακάτ στα Gay pride ή parade κι ήρθε κι έδεσε το πράγμα. Έτσι τον υιοθετήσαμε κι εμείς και πέρασε στα έντυπα, στα σοβαρά βιβλία, τα κανάλια, τις εκπομπές λόγου και πάει λέγοντας.

Ερώτηση: Είναι κανένας που φοβάται τους ομοφυλόφιλους; Να βγει να μας το πει. Εάν κάποιος ξέρει κάποιον που φοβάται τους ομοφυλόφιλους, πάλι να βγει να μας το πει. Μάλλον το αντίθετο συμβαίνει, κάποιοι φοβούνται επειδή είναι φανεροί ομοφυλόφιλοι ή κάποιοι φοβούνται να το πουν ότι είναι ομοφυλόφιλοι.

    Η ένστασή μου είναι κυρίως φιλολογική. Το συνθετικό -φοβία εννοιολογικά δε δηλώνει τίποτα άλλο εκτός από φόβο, αλλά ποιο φόβο; Τον ανύπαρκτο; Λέμε ξενοφοβία κι εννοούμε τον φόβο για τους ξένους, νόμιμους και παράνομους μαζί, που έχουν κατακλύσει μια χώρα και θεωρούνται για κάποιους απειλή. Και είναι κατανοητός ο φόβος αυτός λόγω της ανεπαρκούς αστυνόμευσης ή της ανεπάρκειας του κράτους γενικώς που αφήνει τους πολίτες του απροστάτευτους. Όμως αν τώρα θέλουμε να δηλώσουμε την αποστροφή ή και το μίσος μας για τους ξένους, λέμε ρατσισμός, όχι ξενοφοβία. Άλλο το ένα, άλλο το άλλο! Τώρα γιατί η ομο-φοβία σημαίνει και αποστροφή, και αποδοκιμασία, και μίσος κανείς δεν μπορεί να το καταλάβει. Με την ομοφοβία θά ‘πρεπε να ισχύει ό,τι ακριβώς και με λέξεις όπως αγορα-φοβία, κλειστο-φοβία, υψο-φοβία κοκ. που είναι μόνο φοβίες, ενέχουν δηλαδή το άγχος και τίποτα άλλο. Αν ίσως έχει κάποια αξία εννοιολογική η λέξη ομοφοβία είναι μόνο όταν περιγράφει τον φόβο ενός πατέρα ή μιας μάνας που βλέπουν ότι ο έφηβος-γιος τους έχει μια "μη αναμενόμενη" -και γενικώς μη αποδεκτή- συμπεριφορά για αγόρι της ηλικίας του με μια πιο θηλυπρεπή τάση, οπότε παθαίνουν ένα σοκ και μετά τον τρέχουν σε ψυχολόγους. Αλλά προφανώς δεν θα είχε στο μυαλό του αυτό ο κλινικός ψυχολόγος που εισήγαγε τον όρο homophobia. Στην ελληνική γλώσσα για να δηλωθεί το μίσος σε κάτι, προηγείται της λέξης αυτής το συνθετικό μισ(ο)-. Λέμε πχ. μισ-άνθρωπος, μισο-γύνης, μισ-αλλόδοξος, μισ-έλληνας κλπ (Εμμ. Κριαράς, Νέο Ελληνικό Λεξικό).

  Και για να μη μείνει αναπάντητο, ετεροσεξισμός είναι η σωστή λέξη που θά 'πρεπε να χρησιμοποποιείται αντί της ομοφοβίας. Ο ετεροσεξισμός δηλώνει την αποστροφή των ετεροφυλόφιλων για τους ομοφυλόφιλους και το αντίστροφο. Ο ετεροσεξισμός σημαίνει αυτή ακριβώς τη διάκριση ως προς τη σεξουαλικότητα των φύλων.

    Μια ακόμα παρατήρηση είναι ότι η λέξη ομοφοβία σήμερα έγινε πολύ της μόδας και κάποιοι την επικαλούνται συνεχώς για να προβάλλουν τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων, αλλά σε τέτοιο βαθμό που όποιος εκφράζει διαφορετική άποψη ή διαφωνεί στο θέμα του γάμου ή της τεκνοθεσίας από ομοφυλόφιλα ζευγάρια ας πούμε, αυτόματα να θεωρείται και ομοφοβικός. Ούτε να πεις ένα ανέκδοτο για gay δεν μπορείς, είσαι ομοφοβικός. Δηλαδή αν πεις ένα ανέκδοτο για τους Πόντιους, τους γύφτους ή τις ξανθιές είσαι ρατσιστής; Τι λογική είναι αυτή; Αν δεν είσαι ομοφυλόφιλος ή υποστηρικτής τους, δεν είσαι προοδευτικός, είσαι πολύ συντηρητικός και ομοφοβικός! Σαν να μας λένε δηλαδή ότι «όποιος δεν είναι μαζί μας είναι εναντίον μας», οπότε και όσοι είναι straight θεωρούνται ομοφοβικοί. Αποκλείεται να είσαι ουδέτερος ή αδιάφορος. Και αν κάνεις το μοιραίο λάθος και πεις αντί για ομοφυλόφιλος -που είναι η αποδεκτή λέξη- μια άλλη λέξη πιο λαϊκή, άκομψη και ανάρμοστη από τις καμιά εικοσαριά αγοραίες συνώνυμές της, ε τότε είσαι και οπισθοδρομικός, εκτός από αγενής, και θα καείς στα καζάνια της ομοφοβικής κόλασης.

    Τώρα όσον αφορά το «σύμφωνο συμβίωσης», τον γάμο και τα περί υιοθεσίας από ομοφυλόφιλους οι γνώμες διίστανται. Η άποψή μου είναι ότι το «σύμφωνο συμβίωσης» πρέπει να θεσπιστεί για να μην υφίστανται οι ομοφυλόφιλοι διακρίσεις ή στερούνται νομικά και πολιτικά δικαιώματα, που έχουν όλοι οι άνθρωποι στις περισσότερες χώρες του πολιτισμένου κόσμου, όπως τα κληρονομικά δικαιώματα, το να προβαίνουν σε δικαιοπραξίες κλπ. Όμως ο γάμος των ομοφυλοφίλων, δεν πρέπει να θεωρείται κι αυτός καταχρηστικά δικαίωμα, γιατί δεν είναι ένα αποκλειστικό προνόμιο της πολιτείας ώστε να το διαχειρίζεται νομικά και να το παραχωρεί αδιακρίτως, αλλά εμβαίνει στον χώρο της θρησκευτικής πίστης κι εδώ τη δικαιοδοσία την έχει αποκλειστικά η εκκλησία. Εδώ ούτε η επίσημη αγγλικανική, ούτε η καθολική εκκλησία επιτρέπουν τον θρησκευτικό γάμο ομοφυλοφίλων, πως η ορθόδοξη εκκλησία να συναινέσει σε κάτι τέτοιο που θεωρείται εντελώς ξένο με την ιερή της παράδοση; Εξάλλου ο γάμος δε θα πρόσθετε τίποτα παραπάνω στους ομοφυλόφιλους, αφού θα καλύπτονται όλες οι νομικές πλευρές της συμβίωσης τους από το «σύμφωνο συμβίωσης». Αφού δεν τους εμποδίζει κανείς να ζήσουν όπως ή όπου θέλουν και με όποιον ή όποια θέλουν και η πολιτεία νομιμοποιεί τη σχέση τους, τι τον θέλουν τον παπά και τα λουλούδια ή τις φωτογραφίες και τα κουφέτα; Δε διακωμωδείται έτσι ένα μυστήριο; Δεν καταλαβαίνουν ότι έτσι προκαλούν το κοινό αίσθημα;

    Εκεί όμως που οι ομοφυλόφιλοι κάνουν λάθος και χάνουν και τη δική μας κατανόηση ή συμπάθεια είναι στο θέμα της υιοθεσίας ή ορθότερα τεκνοθεσίας. Τα ομοφυλόφιλα ζευγάρια δεν πρέπει να έχουν δικαίωμα τεκνοθεσίας για δύο απλούς λόγους:

    Πρώτον για νομικούς λόγους η τεκνοθεσία δεν είναι ένα ατομικό τους αποκλειστικό δικαίωμα, γιατί απλούστατα δεν αφορά τη δική τους ζωή, αλλά αφορά τη ζωή ενός άλλου και μάλιστα ψυχικά και πνευματικά αδιαμόρφωτου ανθρώπου, ενός μικρού παιδιού.  Το συμφέρον του παιδιού προτάσσεται σε κάθε περίπτωση σε ό, τι το αφορά και όχι οι όποιες επιθυμίες άλλων. Το  Άρθρο 3 της "Διεθνούς Σύµβασης για τα Δικαιώµατα του Παιδιού" του ΟΗΕ το λέει ξεκάθαρα: "Το συμφέρον του παιδιού πρέπει να λαμβάνεται υπόψη σε όλες τις αποφάσεις που το αφορούν". Ποιο είναι το προέχον εδώ; Το ηθικό δικαίωμα -ορθότερα επιθυμία- δυο ομοφυλόφιλων να γίνουν γονείς με την ανοχή της πολιτείας ή το φυσικό δικαίωμα ενός παιδιού να έχει και τους δυο γονείς του, δηλαδή έναν πατέρα και μια μητέρα; Η «Χάρτα των δικαιωμάτων του παιδιού» το λέει ξεκάθαρα: «Δικαιούμαι να μάθω τι είναι καλό για τη σωματική και ψυχική μου υγεία», «Δικαιούμαι να περνάω αρκετό χρόνο με τους γονείς μου», «Δικαιούμαι να ζήσω με αθωότητα…». Δε λέμε να μην αποκτούν οι ομοφυλόφιλοι τα φυσικά τους παιδιά -αν είχαν ήδη έναν γάμο ή ετερόφυλη σχέση- και να τα μεγαλώνουν, άλλο αυτό. Αυτό δεν μπορεί να το αποτρέψει κανείς. Άλλο να σου δώσει η φύση ένα παιδί και να το μεγαλώσεις, κι άλλο να σου το εμπιστευτεί η πολιτεία για να το μεγαλώσεις. Εκεί αλλάζει το πράγμα.

    Και δεύτερον για λόγους ψυχολογικούς· η τεκνοθεσία από ομοφυλόφιλα ζευγάρια θα ήταν ένα πείραμα ψυχογενετικής με απρόβλεπτα αποτελέσματα τόσο για τα ίδια τα παιδιά όσο και για την κοινωνία. Σε όλα τα εγχειρίδια εξελικτικής ψυχολογίας, από τον Φρόυντ, Γιούνγκ και μετά, στο κεφάλαιο για τη διαμόρφωση της ταυτότητας του παιδιού, γίνεται λόγος για την «ταυτοποίηση ρόλου» του παιδιού, μέσω της μίμησης των γονεϊκών προτύπων στην οικογένεια. Το αγοράκι δηλαδή μιμείται από τη φύση του υποσυνείδητα το ανδρικό πρότυπο του πατέρα και το κοριτσάκι το γυναικείο πρότυπο της μητέρας, γεγονός που σημαίνει ότι έτσι κατανοούν τη φύση τους, αποδέχονται τη λειτουργικότητα και τον ρόλο του φύλου τους και υιοθετούν ανάλογη συμπεριφορά. Έτσι μεγαλώνουν σε ένα σώμα που τους υπαγορεύει έναν ρόλο στη ζωή και τον αποδέχονται φυσιολογικά, επομένως αποκτούν ταυτότητα και έναν σεξουαλικό προσανατολισμό. Αν τώρα δεν υπάρχουν αυτά τα γονεϊκά πρότυπα, τι θα μιμηθεί το παιδί; Πώς θα νιώθει ένα αγοράκι όταν θα βλέπει τους δυο μπαμπάδες του να φιλιούνται ας πούμε σε ένα πάρτι γενεθλίων; Πώς θα νιώθει στη σχολική γιορτή όταν θα βλέπει άλλα παιδιά με τους μπαμπάδες και τις μαμάδες τους; Πώς θα αντιδρά στα πειράγματα των συμμαθητών του; Πόση ψυχραιμία και υπομονή να έχει για να μην αντιδράσει στην αναίδεια και την κακεντρέχεια των άλλων; Δε θα είναι παιδί θύμα κοινωνικού «κανιβαλισμού»;

    Και ένα τελευταίο επιχείρημα: Πολύ φοβάμαι ότι με την απεριόριστη δυνατότητα υιοθεσίας και σε ομοφυλόφιλα ζευγάρια θα αυξηθούν οι πιέσεις στην πολιτεία να δίνει αναλογικά ίσες πιθανότητες ή ευκαιρίες στα ζευγάρια ομόφυλων να υιοθετούν παιδί, όπως οι ετερόφυλοι, κάτι σαν νομική εξίσωση δηλαδή με ανάλογη ποσόστωση και για λόγους ισονομίας. Αυτό όμως είναι μια πιθανότητα. Και επιπλέον για να έχει και κάποια αξία η υιοθεσία από ομόφυλα ζευγάρια, θα έπρεπε να ερωτάται το ίδιο το παιδί και να εγκρίνει τους ανάδοχους γονείς του, αυτούς που επιλέγει η πολιτεία και όχι να αποφασίζουν οι άλλοι για τη ζωή του.

   Η ομοφυλοφιλία δεν είναι ταμπού. Άλλοτε ήταν, τώρα όχι. Παλιά υπήρχε ο φόβος των ομοφυλόφιλων μη μαθευτεί το μυστικό τους και η ομοφυλοφιλία ήταν κρυφή. Σήμερα είναι κάτι παραπάνω από φανερή, ολοφάνερη κι επιδεικτική και σε κάποιες περιπτώσεις προκλητική. Στο παρελθόν ας πούμε υπήρχε μια άλλη αισθητική κι ένας «κώδικας σιωπής». Τώρα δεν υπάρχει αισθητική, ούτε σιωπή. Ούτε σεβασμός ακόμα και στον θάνατο. Το είδαμε πέρυσι με τη σπουδή ορισμένων να κολλήσουν την «ταμπέλα» στο άτυχο παιδί που πέθανε, άγνωστο υπό ποιες συνθήκες, στη Γαλακτοκομική σχολή στα Γιάννενα, χωρίς να ξέρουν ή να μπορούν να αποδείξουν τίποτα παραπάνω, για να επιτεθούν στην κοινωνία για τα ομοφοβικά της σύνδρομα. Έτσι τους βόλευε. Το είδαμε και φέτος, που ο θάνατος ενός συμπαθούς ηθοποιού αποτέλεσε την ευκαιρία για τον επί χρόνια σύντροφό του, για να διεκδικήσει στη νεκρώσιμη ομιλία του, τα συλλογικά αιτήματα των ομοφυλοφίλων, όπως το «σύμφωνο συμβίωσης». Όμως όταν θεωρείς βολικό ή χρήσιμο τον θάνατο κάποιου ανθρώπου για τους δικούς σου λόγους, πόσο σεβασμό μπορείς να εμπνέεις στους άλλους γύρω σου και πόση εμπιστοσύνη;

* «Για μας τους καλλιτέχνες, λένε ότι είμαστε ή αριστεροί ή ομοφυλόφιλοι. Πάντως εγώ αριστερός δεν είμαι!». (Μάνος Χατζηδάκης)

ΥΓ. Ξέρω ότι κάποιοι μπορεί να δυσαρεστηθούν ή και να θυμώσουν με κάποιες από τις απόψεις μου. Έτσι διαφωνώ κι εγώ με πολλές από τις δικές τους απόψεις, αλλά δε νιώθω την ανάγκη να τους απαντήσω. Αδίκημα γνώμης δεν υπάρχει για κανέναν…

                                                                    

                                                                                         

"Iσότητα των φύλων": Ένας αληθινός μύθος

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

 
                                                                                                               
                                                                                                  Παπατσίρος Απόστολος

                                                                                                            φιλόλογος

                               Η ΙΣΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΦΥΛΩΝ: ΕΝΑΣ ΑΛΗΘΙΝΟΣ ΜΥΘΟΣ

ΤΑ ΛΑΘΗ ΠΟΥ ΚΑΝΟΥΜΕ ΣΥΝΗΘΩΣ:

     Ένα λάθος που κάνουμε συνήθως όταν μιλάμε για την ισότητα των φύλων, είναι ότι εκφράζουμε την άποψη μας με βάση το φύλο που εκπροσωπούμε, σαν να το υπερασπιζόμαστε από κάποια επιθετική προσβολή από το άλλο φύλο. Έτσι μπορούμε να κατανοήσουμε καλύτερα τη διαιώνιση των στερεοτύπων περί ¨ισχυρού¨ και ¨ασθενούς¨ φύλου, γιατί ο καθένας μας περιχαρακώνεται στα φυσικά χαρίσματα και τα προνόμια του φύλου του, που θεωρεί δεδομένα ή αυτονόητα και υπερασπίζεται ιδεοληπτικά τη θέση του, αδυνατώντας να δει και την άλλη πλευρά. Η θέση μας δηλαδή εξαρτάται από το φύλο μας και θα ήταν διαφορετική αν και το φύλο μας ήταν διαφορετικό. Ένα ακόμη λάθος στο θέμα της ισότητας των φύλων είναι ότι περιορίζουμε τη συζήτηση στη σχέση συμβίωσης του άνδρα με τη γυναίκα στο σπίτι και μιλάμε για συζύγους ή συντρόφους έστω, αγνοώντας την υπόλοιπη κοινωνική ζωή ή πολιτική πραγματικότητα που είναι διαφορετική ή περισσότερο σημαντική και δεν εξαρτάται ασφαλώς από τη σχέση μεμονωμένων ανθρώπων. Επομένως η ισότητα των φύλων αφορά την κοινωνική ισότητα των ανθρώπων και όχι τη σχέση δύο ανθρώπων μόνο.

ΙΣΟΤΙΜΙΑ ΝΑΙ, ΙΣΟΤΗΤΑ ΟΧI.

    Για να είμαστε περισσότερο ακριβείς δε θα ’πρεπε να μιλάμε ούτε για ισότητα των φύλων, αλλά για φυσική, κοινωνική και πολιτική ισοτιμία, γιατί η ισότητα εννοείται ενώπιον του νόμου, των Αρχών ή στα δικαιώματα, τις υποχρεώσεις και τις ευκαιρίες στη ζωή. Ισότητα δεν υπάρχει εκ φύσεως ούτε στο ίδιο φύλο, πώς να εννοηθεί και μάλιστα σε σχέση με το άλλο φύλο; Ούτε υπάρχει τέτοια ομοιότητα που να εξισώνει τους ανθρώπους, γιατί όλοι γεννιόμαστε και είμαστε διαφορετικοί. Η διαφορετικότητά μας αυτή, που είναι εσωτερική (πνευματική και ψυχική) και εξωτερική (σωματική) αποτελεί το ξεχωριστό κομμάτι της ύπαρξής μας και συνθέτει τη μοναδικότητα της προσωπικότητάς μας. Η διαφορά των φύλων δεν είναι οντολογική, αλλά απολύτως φυσιολογική και η σχέση τους είναι κατά συνέπεια συμπληρωματική, γιατί ο ένας είναι το φυσικό υπόλοιπο του άλλου. Αυτή η ¨έλξη των ετερώνυμων¨ και η δύναμη αναπαραγωγής άλλωστε ήταν και το αιώνιο μυστικό της ζωής, εδώ και χιλιάδες χρόνια, οπότε και τα δύο φύλα είναι φύσει και θέσει αλληλένδετα.

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΑΣ

   Παρότι πολλοί επιστήμονες δέχονται ότι η μητριαρχία προϋπήρξε ιστορικά σε πολλές αρχέγονες κοινωνίες, η επιβολή της πατριαρχίας συνδέθηκε με το θηρευτικό και το τροφοπαραγωγικό στάδιο της εξέλιξης, καθώς ο άνδρας συνειδητοποίησε τη διαφορά της μυϊκής του δύναμης και έτσι επιβλήθηκε. Μετά από χιλιάδες χρόνια και τη δραστική μεταβολή των συνθηκών ζωής που προκάλεσαν η τεχνολογική και βιομηχανική επανάσταση, οι κοινωνικές εξεγέρσεις και το κίνημα του φεμινισμού σ’ όλο τον κόσμο, σήμερα μιλάμε για το τέλος της πατριαρχίας και την ισοτιμία των φύλων. Καρπός της ρηξικέλευθης δεκαετίας του ’70 υπήρξε το φεμινιστικό κίνημα που ανέτρεψε το κοινωνικό status και τα ταμπού αιώνων για το ρόλο των γυναικών και άλλαξε ριζικά τον τρόπο ζωής των δυτικών κοινωνιών. Οι γυναίκες βγήκαν από το σπίτι διεκδικώντας σεξουαλική απελευθέρωση, αυτοδιάθεση, εργασία, οικονομική χειραφέτηση και κοινωνικά δικαιώματα, που ανήκαν παραδοσιακά στους άνδρες. Ο κόσμος άλλαξε σταδιακά και πολλά από τα θεωρούμενα ¨ανδρικά οχυρά¨ έπεσαν το ένα μετά το άλλο. Έτσι εγκαταλείφθηκε και η πατριαρχική δομή της οικογένειας και της κοινωνίας ως αναχρονιστική ή ξεπερασμένη από τις εξελίξεις, το νομικό σύστημα αναθεωρήθηκε και τα παιδευτικά πρότυπα άλλαξαν ριζικά.

  Αυτή η πολυπόθητη ισότητα για τις γυναίκες προκάλεσε κοινωνικές ανατροπές, που πολλοί άργησαν να συνειδητοποιήσουν και έτσι δοκιμάστηκαν οι σχέσεις τους, γιατί πολλά από τα πατριαρχικά κατάλοιπα τα μετέδιδαν οι ίδιοι οι γονείς στα παιδιά τους, και ιδίως οι μητέρες στα αγόρια τους. Οι ¨νέοι άνδρες¨ έτσι διχάζονταν ανάμεσα σε δύο γυναίκες, τη μητέρα, που πάντα υπολόγιζαν από τη μια, και τη σύζυγο ή σύντροφο τους από την άλλη, που δε θα ήθελαν να απογοητεύσουν. Εμφανίζονται έτσι περισσότερο ¨δημοκρατικοί¨ αλλά και ουδέτεροι ή άβουλοι και ανεύθυνοι όταν είναι να πάρουν κρίσιμες αποφάσεις. Ενώ η γυναίκα ήταν περισσότερο διεκδικητική στις δεκαετίες που ακολούθησαν, ο άνδρας αντίθετα ήταν πιο παθητικός και αδρανής σε σχέση με το δυναμικό πρότυπο που ενσάρκωνε στο παρελθόν. Μάλιστα έφτασε στο σημείο να παίρνει και ¨άδεια πατρότητας¨ ή να υιοθετεί κι άλλες γυναικείες συνήθειες, χωρίς να ενοχλείται για τα σχόλια κάποιων που μιλούν πλέον ανοικτά για εκθήλυνση του ανδρικού φύλου.

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΗΜΕΡΑ

   Η γυναίκα σήμερα δεν ανταγωνίζεται τον άνδρα, ούτε προσπαθεί να πείσει κανέναν για τις ικανότητες της να διαχειριστεί τη μοίρα της, να αναλάβει και να εκπληρώσει με επιτυχία τους πολλαπλούς ρόλους της στη ζωή. Τα κορίτσια στο σχολείο, όπως αποδεικνύεται στατιστικά, έχουν καλύτερες επιδόσεις από τα αγόρια ή περισσότερες πρωτιές στις εισαγωγικές εξετάσεις για τις πανεπιστημιακές σχολές. Το γεγονός αυτό από μόνο του αποτελεί την καλύτερη επιβεβαίωση για τις δυνατότητες των γυναικών, που βέβαια δε σταματούν εδώ, αλλά επεκτείνονται στο χώρο των επιστημών και το ανταγωνιστικό περιβάλλον εργασίας.

   Η φιλελεύθερη, αυτόνομη και δυναμική γυναίκα, που τα καταφέρνει εξίσου καλά μέσα κι έξω από το σπίτι, είναι ο καταλυτικός παράγοντας εξέλιξης στην κοινωνία σήμερα. Αυτός ο τύπος γυναίκας άλλωστε είναι περισσότερο επιθυμητός κι από τους ίδιους τους άνδρες, γιατί δεν μπορούν πλέον να επωμίζονται μόνοι τους τα οικονομικά βάρη του σπιτιού ή τις πολλές υποχρεώσεις της οικογένειας.

   Η γυναίκα δείχνει μια ευελιξία στη ζωή που της εξασφαλίζει περισσότερες πιθανότητες επιβίωσης στο ¨παιχνίδι ανταγωνισμού¨ με το άλλο φύλο και ειδικά σε ανερχόμενα εργασιακά πεδία, όπου πλεονεκτεί κυρίως σε γλώσσες και ειδικές σπουδές, αλλά εισχωρεί και με ευκολία σε πολλά θεωρούμενα ανδρικά επαγγέλματα. Αντίθετα ο άνδρας δεν μπορεί ή δε θέλει να ασχοληθεί με δουλειές που ¨δεν του πάνε¨ δηλαδή γυναικείες, κι εγκλωβίζεται στην ανεργία, που τον ¨στιγματίζει¨ κοινωνικά και δεν μπορεί να δημιουργήσει ούτε οικογένεια, αλλά ούτε και να ζήσει αξιοπρεπώς. Μια γυναίκα όμως που δεν εργάζεται, μπορεί να είναι μια εξαιρετική μητέρα ή σύζυγος και να αρκείται απλώς στον οικογενειακό της ρόλο χωρίς να αισθάνεται ενοχές.

  Η σύγχρονη κοινωνία δεν ξεχωρίζει τις γυναίκες πλέον, δεν τις αντιμετωπίζει με προκατάληψη όπως στο παρελθόν, ούτε τους στερεί τις ευκαιρίες μόρφωσης, κοινωνικής ανάδειξης και καταξίωσης. Παλαιά στερεότυπα όπως ¨η γυναίκα είναι για το σπίτι¨, ¨η γυναίκα είναι δούλα και κυρά¨, υποβίβαζαν τις γυναίκες και διαιώνιζαν την κοινωνική ανισότητα, ενώ αντίθετα οι άνδρες (¨…άλλο ο άνδρας!¨) είχαν ελευθερία επιλογών και ζούσαν όπως ήθελαν. Παλιά η γυναίκα όσο ήταν ανύπανδρη ανήκε στον πατέρα της και όταν παντρευόταν ανήκε στον άνδρα της. Ποτέ στον εαυτό της! Αυτό τουλάχιστον σήμερα μπορούμε να πούμε πως το ξεπέρασε μετά από συνεχείς διεκδικήσεις, γιατί οι γυναίκες είναι πια χειραφετημένες και το σύνταγμα διασφαλίζει τον σεβασμό της προσωπικότητας και την ισοτιμία όλων των ανθρώπων ανεξαιρέτως. Στο οικογενειακό δίκαιο, την πατρική ευθύνη για τη φροντίδα και ανατροφή των παιδιών αντικατέστησε η γονική ευθύνη, ενώ στο εργατικό δίκαιο διατάξεις προβλέπουν την ισότιμη μεταχείριση ανδρών και γυναικών στις προσλήψεις, στα προσόντα, στις αμοιβές και στην επαγγελματική εξέλιξη. Επιστέγασμα της όλης προσπάθειας κοινωνικής και πολιτικής ισοτιμίας ανδρών και γυναικών είναι η ενεργός συμμετοχή των γυναικών στα κοινά, όχι μόνο με την άσκηση του δικαιώματος ψήφου, αλλά και με την ανάδειξη γυναικών σε όλα τα όργανα και τους θεσμούς αντιπροσώπευσης.

ΤΟ ΣΥΜΠΛΕΓΜΑ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗΣ ΡΟΛΩΝ

   Μια γυναίκα που προσπαθεί να τα καταφέρει όλα, είναι δύσκολο να έχει κι ελεύθερο χρόνο για τον εαυτό της ή να αισθάνεται πληρότητα με αυτό που ζει τελικά. Μητέρα, σύζυγος, εργαζόμενη, νοικοκυρά μα πάνω από όλα γυναίκα. Πώς να ανταποκριθεί με την ίδια επιτυχία σ’ όλους αυτούς τους ρόλους στη ζωή, ακόμα κι αν δεχτούμε ότι είναι περισσότερο επιτακτικοί -εκτός από αυτονόητοι- σήμερα ή ότι αποτελούν το φυσικό της πεπρωμένο. Τότε εμφανίζεται και το σύμπλεγμα σύγκρουσης ρόλων, όταν δεν μπορεί να τα βγάλει πέρα και υπολείπεται σε κάποιον ή κάποιους από αυτούς τους ταυτόχρονους ρόλους.

…ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΠΛΕΓΜΑ ΤΗΣ ΑΡΤΕΜΗΣ.

   Πολλές γυναίκες σήμερα σ’ αυτή την ξέφρενη πορεία εξέλιξης υπερέβαλαν και ξεπέρασαν τα φυσικά τους όρια, έγιναν περισσότερο κτητικές και απαιτητικές στη ζωή τους, αποδυνάμωσαν τη θηλυκότητα του ρόλου τους και τα θέλγητρα του φύλου τους. Ζουν έντονα και πολύ φιλελεύθερα, χωρίς μόνιμη σχέση ή συμβίωση με άνδρα. Δε θέλουν δεσμεύσεις, ούτε βεβαίως γάμο. Μπορεί να θέλουν να γίνουν μητέρες, αλλά όχι απαραιτήτως σύζυγοι, για αυτό κι αυξάνονται διαρκώς οι ανύπανδρες μητέρες. Είναι γυναίκες που συμπεριφέρονται σαν άνδρες, που είναι τόσο αυτόνομες κι ανυπότακτες όπως οι άνδρες περασμένων εποχών. Είναι ¨γυναίκες κυνηγοί¨, όπως η Άρτεμη, που είχε ανδροπρεπείς συνήθειες, φορούσε κοντό -όχι ποδήρη- χιτώνα, και κυνηγούσε στα δάση και τα βουνά. Πολλοί λένε ότι τα φύλα συγκλίνουν εκ φύσεως, και πως αφού μιλάμε για εκθήλυνση των ανδρών, θα πρέπει να μιλάμε και για εξανδρισμό των γυναικών!

ΤΑ ΕΜΠΟΔΙΑ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΙΣΟΤΙΜΙΑ ΑΝΔΡΑ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΑΣ.

1) Ακόμα και σήμερα πολλοί γονείς μιλάνε για παιδιά, κι εννοούν μόνο τ’ αγόρια, όχι τα κορίτσια, από συνήθεια όπως έμαθαν από παλιά, λες και τα κορίτσια δεν είναι παιδιά. Τα αγόρια είναι πάντα επιθυμητά στη γέννα για τη συνέχιση της οικογενειακής παράδοσης και τη διατήρηση του ονόματος και ειδικότερα όταν είναι πρωτότοκα, έτσι ώστε αν μετά γεννηθούν κορίτσια να υπάρχει ο μεγάλος αδερφός–προστάτης, γιατί τα κορίτσια θεωρούνται αδύναμα πλάσματα. Η επιβίωση αναχρονιστικών αντιλήψεων στην αγωγή των παιδιών φαίνεται εξάλλου κι απ’ τον τρόπο που μεγαλώνουν τ’ αγόρια τους πολλοί γονείς, όταν τους λένε ¨οι άνδρες δεν κλαίνε¨ για να τα σκληραγωγήσουν δήθεν, αλλά όπως αποδεικνύεται τελικά τα κορίτσια βρίσκουν πιο εύκολα το δρόμο τους στη ζωή. Ακόμα και στη διανομή της οικογενειακής περιουσίας τα κορίτσια είναι πάντα ριγμένα στην κληρονομιά, για να ευνοηθεί ο γιος, αφού καταργήθηκε και η υποχρέωση των γονέων να τους δίνουν προίκα.

2) Πολλές τηλεοπτικές σειρές αλλά και κινηματογραφικές παραγωγές προβάλλουν τύπους γυναικών ¨στα πρόθυρα νευρικής κρίσης¨, υστερικές, εριστικές, ανέραστες, εγωκεντρικές, ζηλότυπες, αφελείς, κοκέτες, σπάταλες, προκλητικές, άπιστες, δολοπλόκες, σατανικές ή Μέγαιρες, που κάνουν πάντα τη ζωή των ανδρών κόλαση! Η εμμονή στην παρουσίαση αυτών των τύπων γυναικών δημιουργεί σε πολλούς την ψευδαίσθηση ότι οι περισσότερες γυναίκες είναι έτσι ή αν δεν είναι, τότε θα γίνουν μελλοντικά. Στις περιπτώσεις αυτές οι άνδρες πάντα λογίζονται ως θύματα δύστροπων γυναικών, έτσι ώστε ο υφέρπων μισογυνισμός τους, να γίνεται τελικά και απροκάλυπτος.

3) Σε πολλές διαφημίσεις προβάλλονται ημίγυμνες γυναίκες με σεξιστική διάθεση, που προκαλούν στους άνδρες την εντύπωση ότι η πρόκληση και η ωραιοπάθεια είναι μέσα στη φύση των γυναικών. Ακόμα κι αν δεχτούμε ότι κάποιες γυναίκες-μοντέλα συνεργούν σ’ αυτές τις διαφημίσεις για λόγους καθαρά επαγγελματικούς, πρέπει να καταλάβουμε ότι αυτή η επιθετική σεξουαλικότητα αισθητικά προσβάλλει τις γυναίκες και τις υποβιβάζει πνευματικά. Μια όμορφη γυναίκα με ή χωρίς ρούχα, έτσι γίνεται διακοσμητικό ντεκόρ αλλά και φορέας καταναλωτικών αξιών, σε τηλεοπτικές διαφημίσεις ή τεράστιες γιγαντοαφίσες στους δρόμους, ακόμα και για προϊόντα που δεν είναι γυναικεία. Ακόμα επειδή οι γυναίκες θεωρούνται περισσότερο ματαιόδοξες, επιρρεπείς στη μόδα και καταναλωτικές, χρεώνονται και την ευθύνη για περιττά έξοδα και σπατάλες στην οικογένεια.

4) Στο χώρο εργασίας πολλές γυναίκες υφίστανται διακρίσεις ή άδικους αποκλεισμούς στην εξέλιξή τους, που δεν οφείλονται σε έλλειψη τυπικών προσόντων ή ικανοτήτων, αλλά στο ότι είναι γυναίκες. Υπάρχουν ακόμα προκαταλήψεις για το αν μια γυναίκα μπορεί να αναλάβει διευθυντικές ευθύνες ή να διαχειριστεί σωστά κρίσεις σε νευραλγικές θέσεις του δημοσίου ή ιδιωτικού τομέα. Το χειρότερο όμως είναι ότι πολλές γυναίκες υφίστανται συχνά σεξουαλική παρενόχληση στο χώρο εργασίας και απειλούνται με απόλυση προκειμένου να μη μιλήσουν ή καταγγείλουν το γεγονός. Αλλά και έξω στο δρόμο ακούνε συνήθως χυδαία πειράγματα και αισθάνονται ντροπή, ταπείνωση ή ανασφάλεια, γιατί δεν μπορούν πάντα να διαφυλάξουν την αξιοπρέπειά τους ή να προστατεύσουν τον εαυτό τους, ενώ σε ακραίες περιπτώσεις πέφτουν θύματα επιθέσεων βιασμού ή και ενδοοικογενειακής βίας.

5) Στη νεότερη πολιτική ιστορία κανένα από τα μεγάλα πολιτικά κόμματα, που διεκδίκησαν την εξουσία ή σχημάτισαν κυβέρνηση μετά, δεν είχε γυναίκα για αρχηγό. Από καταβολής του ελληνικού κράτους δεν έγινε ποτέ γυναίκα πρωθυπουργός, ούτε και Πρόεδρος της ελληνικής Δημοκρατίας. Αν και στους εκλογικούς συνδυασμούς των κομμάτων ή των δημοτικών παρατάξεων προβλέπεται υποχρεωτικά ποσόστωση για τη συμμετοχή των γυναικών, εντούτοις η συντριπτική πλειονότητα εδρών καταλαμβάνεται από άνδρες, που αναλαμβάνουν και τις επιτελικές θέσεις τελικά.

6) Στο χώρο της Εκκλησίας δογματικοί λόγοι απαγορεύουν στις γυναίκες να μετέχουν στο ιερατείο, ή να εισέρχονται στο ιερό -ακόμα και ως βρέφη- ενώ η ιερή παράδοση του ¨άβατου¨ για τις γυναίκες διατηρείται για ολόκληρο το Άγιο Όρος.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ.

   Η συζήτηση για την ισότητα ή όχι των φύλων δεν τελειώνει έτσι απλά. Πάντα θα είναι το αντικείμενο διαφωνίας ή διαμάχης ανδρών και γυναικών, παρ’ όλες τις νομικές διακηρύξεις. Σε κάθε περίπτωση πάντως η σχέση ανάμεσα στα δυο φύλα θα αντανακλά το επίπεδο της πολιτισμικής μας εξέλιξης ως κοινωνία, τον ηθικό μας κώδικα αξιών, το πνευματικό μας υπόβαθρο και την ποιότητα της ζωής μας.

ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ ΚΕΙΜΕΝΑ:

1) ΜΗΔΕΙΑ

 «…Από όλα τα έμψυχα όντα, τα νοήμονα                     230

εμείς οι γυναίκες είμαστε το αθλιότερο φύτρο.

Πρώτα με χρήματα άφθονα πρέπει

τον άνδρα μας να αγοράζουμε

κι αφέντη στο κορμί μας επιβάλλουμε.

Χειρότερο άλλο δεν υπάρχει.

Κι είναι εδώ η αγωνία η μεγαλύτερη,                             235

αν πήρες άνδρα χρηστό ή άχρηστο.

Για τις γυναίκες βέβαια τιμητικό το διαζύγιο δεν είναι.

Ούτε μπορείς να αποφεύγεις τον άνδρα σου.

Κι αν ευρεθείς σε άλλες συνήθειες και νόμους

πρέπει να γίνεις μάντης

για όσα δε σου έμαθε το πατρικό σου

πώς δηλαδή καλύτερα το σύζυγό σου να υπηρετείς.     240

Κι αν όλα τούτα επιτύχουμε με κόπο

κι ο άνδρας μας συζεί μαζί μας

χωρίς να νιώθει βάρος το ζυγό του γάμου,

αξιοζήλευτη ζωή περνούμε.

Αλλιώς ο θάνατος μας πρέπει.

Ο άνδρας αν βαρεθεί μέσα στο σπίτι του

βγαίνει έξω και της καρδιάς το βάρος ελαφρώνει         245

κοντά σε φίλους και σε συνομήλικους.

Λένε οι άνδρες πως εμείς ακίνδυνη ζωή

στο σπίτι ζούμε ενώ εκείνοι πολεμούν στη μάχη.

Ανόητοι άνδρες.                                                             250

Τρεις φορές θα προτιμούσα σε ώρα μάχης

δίπλα στην ασπίδα να σταθώ

από το να γεννήσω μια φορά…»   (Ευριπίδη, ¨Μήδεια¨ στίχοι 230-252).

2) « Ο Λυκούργος στην αρχαία Σπάρτη καθόριζε να ασκούνται τα κορίτσια με επιμέλεια στο τρέξιμο, στην πάλη και στο ρίξιμο του δίσκου και του ακοντίου, ώστε να είναι σε θέση να κάνουν γερά παιδιά και να υποφέρουν τις ωδίνες του τοκετού. Έτσι καταπολέμησε τη μαλθακότητα και την κλειστή ζωή και συνήθισε τα κορίτσια εξίσου με τα αγόρια, να παίρνουν μέρος γυμνά σε πομπές και μάλιστα να χορεύουν και να τραγουδούν σε ορισμένες τελετές μπροστά στα μάτια των αγοριών…Η γύμνια των κοριτσιών δεν είχε τίποτα το αισχρό, επειδή η ντροπή ήταν παρούσα, ενώ η ακολασία ήταν απούσα. Αντίθετα είχε ως αποτέλεσμα να συνηθίζουν στην απλότητα και στην επιδίωξη της υγείας και ακόμα προκαλούσε ένα ευγενές συναίσθημα υπεροχής, γιατί τις έκανε να βλέπουν ότι δεν ήταν σε τίποτα κατώτερες, αλλά και οι ίδιες είχαν αρετή και φιλοτιμία ». (Πλούταρχος, Λυκούργος, 14 Μετ. Σπ. Χαιρετάκης).

3) ΙΣΜΗΝΗ

«…Άλλ’ εννοειν χρή τουτο μέν γυναιχ’ ότι

έφυμεν, ως πρός άνδρας ου μαχουμένα…» (στίχοι 61-62).

(Αλλά πρέπει να σκέφτεσαι αυτό, ότι γεννηθήκαμε γυναίκες και δεν πρέπει να τα βάζουμε με τους άνδρες).

…ΚΡΕΩΝ

«…εμού δε ζώντος ουκ άρξει γυνή» (… όσο ζω εγώ, δε θα εξουσιάσει ποτέ γυναίκα.) στ.525

…ΙΣΜΗΝΗ

« Αλλά κτενείς νυμφεία του σαυτού τέκνου; (Θα σκοτώσεις τη γυναίκα του παιδιού σου;) στ. 568

ΚΡΕΩΝ

Αρώσιμοι γάρ χατέρων εισί γύαι.» (Υπάρχουν κι άλλα χωράφια γόνιμα.) στ.569 (Σοφοκλή,Αντιγόνη)